Introdución

O Concello de Ourol situado na comarca da Mariña Occidental, ao norte da provincia de Lugo e a 90 quilómetros da capital provincial, é un territorio próximo á costa, con mil habitantes no ano 2022, que conta cunha superficie de 142 quilómetros cadrados. Presenta un grao de urbanización de Zona Pouco Poboada, segundo o Instituto Galego de Estatística.

Pertence ao Grupo de Desenvolvemento Rural Terras de Miranda (GDR1).

Poboación e estrutura demográfica 

A poboación de Ourol rexistra unha perda continuada de habitantes no período de 1991 a 2022, cunha diminución de 960 habitantes, o que supón un descenso de case o 50%. Ourol supera notablemente ao -1,5% rexistrado para Galicia e ao -15,7% observado na provincia de Lugo durante o mesmo período.

En Ourol, o descenso demográfico coincidiu cun cambio na distribución por idades, producindo un progresivo envellecemento da súa poboación. No período de 2002 a 2022, os grupos de idade máis afectados foron os maiores de 64 anos, que experimentaron unha redución do -40%. Ademais, tanto a poboación en idade de traballar (16-64 anos) como a poboación nova sufriron reducións do -26% e do -17% respectivamente. Na última década, de 2012 a 2022, só o colectivo de maiores de 64 anos presentou un descenso do -28%, mentres que os grupos de idade menores de 64 anos presentaron unha lixeira recuperación demográfica. Como resultado, a poboación en idade de traballar aliñouse e mesmo caeu por debaixo da poboación maior de 64 anos durante todo o período 2002-2018. Posteriormente, a poboación adulta aumentou mentres que a poboación maior de 64 anos continuou a súa tendencia á baixa.

O envellecemento demográfico reflíctese no estreitamento da base da pirámide de poboación e na expansión da parte alta, así como nun aumento da idade media. A idade media dos habitantes en 2022 chegou aos 56 anos. As mulleres presentan unha idade media superior á dos homes, situándose nos 58 anos para elas e preto dos 54 para eles.

O índice de dependencia global (IDG) en Ourol alcanzou o seu punto máximo no ano 2014 cun 117%. A partir de aí, presenta unha tendencia decrecente ata 2022, onde se sitúa no 87%, vinte puntos porcentuais por riba do índice galego e provincial. A dinámica demográfica de Ourol presenta nos últimos anos unha tendencia relativamente favorable, en contraste coa tendencia vivida ata ese momento.

Economía

A evolución do PIB revela unha dinámica de crecemento que contrasta coa observada no conxunto dos concellos galegos e na provincia de Lugo. Ao longo da década de 2010, as taxas de crecemento do PIB foron constantemente negativas, coa excepción do período comprendido entre 2016 e 2018, durante o cal o PIB total do municipio experimentou un crecemento do 26%. Pola contra, as taxas de crecemento dos conxuntos territoriais mantivéronse sempre en territorio positivo ata 2020. Porén, entre 2018 e 2020, o PIB contraeu os tres niveis territoriais, rexistrando un descenso do 8% en Ourol, en liña coas reducións observadas en Galicia, cun -7,7%, e Lugo, cun -7,2%.

O PIB de Ourol experimentou unha redución do -10,6% entre 2010 e 2020, un descenso sensiblemente superior ao experimentado en Galicia, cun -2%, e Lugo, cun -4%.

A Renda Bruta Dispoñible (RBD) no período analizado de 2002 a 2020, experimentou momentos de notable crecemento e mesmo rexistrou un incremento do 3,3% durante o ano da pandemia, a diferenza do conxunto de Galicia e da provincia. A pesar diso, presenta un descenso do -1,6% ao longo do período analizado, a diferenza do crecemento da renda do conxunto de Galicia, cun 9,8%, e do conxunto da provincia de Lugo, cun 9%. O RBD de Ourol por habitante sitúase en 11.380 euros en 2020.

Utilizando o rexistro de afiliacións á seguridade social como estimación do emprego municipal, entre os anos 2011 e 2022, Ourol experimentou un incremento do 2% no total de afiliacións, unha cifra considerablemente inferior ao 8% rexistrado a nivel galego, pero superior ao lixeiro incremento do 0,1% a nivel provincial.

A distribución das afiliacións en 2022 revela similitudes entre Ourol, Galicia e Lugo, sendo o sector terciario o de maior número de afiliacións nos tres casos, seguido do secundario e, finalmente, do primario. O sector primario de Ourol presenta similitudes coa distribución das afiliacións na provincia de Lugo, recollendo arredor do 18% das afiliacións no municipio e un 11,6% no caso de Lugo, mentres que en Galicia só representa o 5%. Este sector conta cunha importante perda de afiliados no sector primario, tanto a nivel municipal, provincial como autonómico, cunha redución do 40% desde 2011 no municipio e do 20% en Galicia e Lugo.

O sector secundario representa entre o 18% e o 23% das afiliacións dos tres territorios e o sector terciario sitúase como o principal sector produtivo en afiliacións, representando aproximadamente o 60% en Ourol e máis do 70% en os grupos territoriais. En concreto, Ourol rexistra un incremento do 10,5%, Galicia experimenta un descenso do -3% e a provincia de Lugo unha redución do -11,4%.

O sector terciario gaña peso cun incremento do número de afiliados do 27% en Ourol, cifra considerablemente superior ao incremento observado no conxunto de Galicia, cun 14 % e no conxunto de Lugo, cun 9,6 %. É o sector principal no sector produtivo en termos de afiliacións, representando o 60%.

Por tanto, a estrutura produtiva de Ourol caracterízase por un importante peso do sector primario, próximo en número de afiliacións ao sector secundario, mentres que o terciario consolida a súa posición como o de maior índice de afiliación. Estes resultados suxiren que tanto a economía local como a rexional poderían ter experimentado un menor impacto durante a pandemia, grazas á estrutura produtiva onde o sector agroalimentario ten un maior peso no total de afiliacións.

En 2022, Ourol tiña unha taxa de actividade do 72%, o que supón unha notable diferenza de vinte puntos porcentuais con respecto á media de Galicia e Lugo. Así mesmo, obsérvase un aumento da taxa de ocupación, chegando preto do 60% en 2022, superando sensiblemente as cifras rexistradas a nivel autonómico. A taxa de paro mostra un descenso gradual dende o 12,2% de 2011 ata o 11,5% de 2022, aproximándose ás taxas dos grupos territoriais.

En Ourol destaca unha marcada diferenza nas taxas de ocupación e actividade, que superan considerablemente as cifras rexistradas tanto a nivel de Galicia como da provincia de Lugo. Esta disparidade acentúase aínda máis no caso da taxa de ocupación, que experimentou un importante crecemento desde 2013, situándose no 60,6% en 2022, o que indica unha forte recuperación do emprego no territorio tras unha fase inicial de descenso.

Así mesmo, a taxa de actividade do municipio presenta un aumento constante ao longo do período analizado, ao contrario da dinámica de descenso observada en Galicia e Lugo. Este incremento reflíctese nunha diferenza substancial de vinte puntos porcentuais sobre as taxas provinciais e autonómicas en 2022, situándose no 72%.

En canto á taxa de paro, aínda que o concello de Ourol iniciou o período cunha taxa relativamente baixa en 2011, cun 12%, experimentou oscilacións que desembocaron nun incremento durante o ano da pandemia, situándoo finalmente por riba das taxas do conxunto territorial no período analizado.

Recursos enerxéticos

Ourol conta cunha importante dotación enerxética procedente de diferentes fontes renovables, en concreto a eólica, a hidráulica e, en menor medida, a solar fotovoltaica. Cun total de 154 aeroxeradores e unha potencia instalada de 134 MW, Ourol acada unha produción estimada de entre 249.300 e 302.000 MW anuais. Por outra banda, conta cunha potencia instalada de enerxía hidráulica que alcanza os 15 MW, ademais de 8 quilovatios de enerxía solar fotovoltaica. Non obstante, a diversificación das fontes de enerxía renovables é fundamental para reforzar a resiliencia enerxética do municipio e maximizar o seu potencial económico. A expansión destas e doutras formas de enerxía renovable non só axudaría a reducir a dependencia dunha soa fonte, senón que tamén podería xerar novas oportunidades económicas e de emprego na zona.

O consumo eléctrico de Ourol en 2023 foi de 2.364,04 MWh. O consumo residencial foi de 854,74  MWh. O consumo dos servizos, incluídos os municipais, foi de 635,21  MWh. A industria consumiu 874,09 MWh.