Introdución

O Concello do Valadouro sitúase na comarca da Mariña Central, ao noroeste da provincia de Lugo e a 84 quilómetros da capital provincial, é un territorio de 1.938 habitantes en 2022 que ten unha superficie de 110,45 quilómetros cadrados, presentando un grao de urbanización de Zona Pouco Poboada, segundo o Instituto Galego de Estatística.

Pertence ao Grupo de Desenvolvemento Rural Terras de Miranda (GDR1).

Poboación e estrutura demográfica

A poboación do Valadouro rexistra unha perda continuada de habitantes desde 1991 a 2022, cunha diminución de 877 habitantes, o que supón unha redución de case o 31%. Este descenso supera notablemente o descenso do 1,5% rexistrado para Galicia e o descenso do 15,7% observado na provincia de Lugo durante o mesmo período. Porén, na última década, de 2012 a 2022), a redución poboacional foi menos acusada no Valadouro, cun -8,7%, e en Lugo, cun -7%, pero máis acusada en Galicia, cun -3,3%.

A análise demográfica do Valadouro tamén revela un cambio na distribución por idades, cun progresivo envellecemento da poboación. Aínda que hai unha gran perda de poboación en idade de traballar, nos últimos anos observouse un aumento da poboación nova. Durante o período de 2002 ao 2022, o grupo de idade máis afectado pola perda de poboación foi a poboación adulta, entre os 16 e 64 anos, que experimentou unha redución do 27%, o que equivale a 380 persoas menos en idade de traballar. A poboación maior de 64 anos tamén experimentou unha redución do 8%, o que corresponde a 56 persoas menos. Durante a última década, ambos os grupos de idade presentan unha desaceleración da perda de poboación, reducindo a poboación adulta un 15%, mentres que a poboación maior de 64 anos diminuíu un 6,5%. A poboación nova presenta un lixeiro crecemento ao longo de todo o período, especialmente significativo na última década. Así, a poboación menor de 16 anos do Valadouro incrementouse un 30% entre 2012 e 2022, o que supón 49 persoas adicionais no municipio, un sinal positivo para o seu desenvolvemento.

A pesar diso, o envellecemento demográfico reflíctese na pirámide poboacional, cun estreitamento da base e un engrosamento da cima. Ademais, un aumento da idade media no municipio, chegando aos 52 anos en 2022, próximo aos 54 anos en mulleres e lixeiramente superior aos 50 anos nos homes.

O índice de dependencia global (IDG) no Valadouro alcanzou o seu máximo en 2022 rexistrando o 86%. Este incremento débese fundamentalmente á redución da poboación en idade de traballar e ao incremento dos mozos que integran o grupo de poboación dependente. Despois de alcanzar o seu punto máis baixo en 2006, o índice experimentou un crecemento continuo ata 2022, desmarcándose notablemente do índice tanto a nivel galego como provincial.

Economía

A evolución do PIB coas súas taxas de crecemento no municipio cambiaron de dirección cada dous anos na década de 2010 a 2020. Pola contra, as taxas de crecemento dos conxuntos territoriais mantivéronse maioritariamente en territorio positivo, salvo un primeiro período de descenso entre 2010 e 2012.

Entre 2018 e 2020, o PIB contraeuse nos tres niveis territoriais, rexistrando un descenso do 13% no Valadouro, en liña coas reducións observadas en Galicia, cun -7,7 %, e en Lugo, cun -7,2%. Despois diso, Galicia presentou unha recuperación do PIB total cun crecemento do 10,5% ata 2021. En 2022, o PIB municipal acabou alcanzando un valor próximo aos 32,37 millóns de euros.

A Renda Bruta Dispoñible (RBD) amosa de 2002 a 2020 períodos de notable crecemento, especialmente entre 2003 e 2008, cun incremento do 24%, o que supón unha por riba dos 15.500 euros. Posteriormente, amosa unha tendencia á baixa, en liña coas agrupacións territoriais, ata 2014. Cambia de rumbo e crece ata o estalido da pandemia, que provoca unha contracción tanto a nivel municipal como provincial e autonómico. En 2020, a renda bruta dispoñible por habitante sitúase en 13.863 euros, tras unha caída do -5% polos efectos negativos da pandemia, similar ás caídas do -3% e do -1,8% en Galicia e Lugo, respectivamente. A nivel global presenta un incremento do 9% no período analizado (2002-2020), ao mesmo nivel que a renda do conxunto de Galicia, cun 9,8%, e do conxunto da provincia de Lugo, cun 9%.

Usando o rexistro de afiliacións á seguridade social como unha estimación do emprego municipal, entre os anos 2011 e 2022, O Valadouro rexistra unha tendencia negativa cunha redución do -10%, a diferenza do crecemento rexistrado en Galicia, cun 8% e un nivel constante a nivel Lugo. No sector primario, reduciuse un -31% o número de afiliacións. No sector secundario, reduciuse un 30%. No sector terciario, incrementa un 7,8%.

A pesar diso, o sector primario do Valadouro presenta unha proporción relativamente elevada do total de afiliacións, recollendo arredor do 11%, proporción lixeiramente inferior á da provincia de Lugo, mentres que en Galicia só recolle o 5%. O sector secundario rexistra ao redor do 20% das afiliacións nos tres niveis territoriais, situándose lixeiramente por riba, nun 23%, da proporción do municipio. Finalmente, o sector terciario é o principal sector produtivo en canto a afiliacións, representando aproximadamente o 66% no Valadouro e máis do 70% das afiliacións nos grupos territoriais.

En 2022, O Valadouro tiña unha taxa de actividade do 68%. A taxa de ocupación era do 68%, o que supón unha notable diferenza de quince puntos porcentuais con respecto á media de Galicia e Lugo. A taxa do paro mostra un descenso gradual desde o 13,3% de 2014 ata o 6,8% de 2022, situándoa por debaixo das taxas dos colectivos territoriais.

Recursos enerxéticos

O Valadouro conta cunha grande dotación de enerxía procedente de fontes renovables, en concreto eólica. Cun total de 99 aeroxeradores en 2022 e unha potencia instalada de 106,78 MW, O Valadouro alcanza unha produción anual estimada entre 185.975,8 e 264.913,2 MW. Non obstante, a diversificación das fontes de enerxía renovables é fundamental para reforzar a resiliencia enerxética do municipio e maximizar o seu potencial económico. A expansión doutras formas de enerxía renovable, como a solar, a hidroeléctrica ou a biomasa, non só contribuiría a reducir a dependencia dunha soa fonte, senón que tamén podería xerar novas oportunidades económicas e de emprego na zona.

O consumo eléctrico do Valadouro en 2023 foi de 4.528,78 MWh. O consumo residencial foi de 2.885,14 MWh. O consumo dos servizos, incluídos os municipais, foi de 1.384,77 MWh. A industria consumiu 258,86 MWh.