“A nosa visión é poñer a enerxía en mans das persoas”

Sapiens Energía é unha Comunidade de Enerxías Renovables especializada na creación e dinamización de comunidades enerxéticas en colaboración coas autoridades locais. Constitúe unha empresa pioneira no desenvolvemento e implantación de comunidades enerxéticas en España. Desde xaneiro de 2020, o seu equipo acompañou a máis de oitenta municipios de toda España a iniciar o camiño da transición enerxética comunitaria. Agora achegan a súa experiencia ao proxecto EC4RURAL. Nerea Soro, coordinadora de proxecto, cóntanos a súa experiencia en Galicia.

Poderías presentarnos a Sapiens Energía e o traballo que realiza a túa entidade no proxecto EC4RURAL?

Sapiens Enerxía é unha cooperativa que impulsa unha transición enerxética xusta e participativa. No proxecto EC4RURAL, achegamos a nosa experiencia tanto no desenvolvemento técnico de comunidades de enerxía renovable como no deseño de procesos inclusivos e centrados na cidadanía. O noso obxectivo é que a transición enerxética chegue ao medio rural mediante modelos reais, sostibles e liderados pola comunidade.

Con máis de 80 comunidades enerxéticas acompañadas na súa creación e posta en marcha, contamos cunha perspectiva estratéxica e un coñecemento técnico clave para superar barreiras e identificar as mellores oportunidades en cada contexto.

Dentro de EC4RURAL, unha das nosas principais tarefas é elaborar estudos de viabilidade e modelos técnico-económicos para comunidades enerxéticas renovables en municipios rurais de Galicia. Lideramos a estruturación de proxectos piloto de autoconsumo colectivo, analizando o recurso solar, o dimensionamiento técnico, a viabilidade económica, os trámites administrativos e as estratexias de implicación comunitaria. Estes estudos son a base para a creación de comunidades enerxéticas legalmente constituídas.

De que tarefas te encargas ti?

Responsabilízome de xestionar o papel de Sapiens Energía no proxecto EC4RURAL. Isto inclúe planificar e supervisar as contribucións do noso equipo interno en distintas áreas como enxeñería, consultoría e formación, finanzas, entre outras, e asegurar a coherencia e aliñación entre estes roles. Tamén son responsable de coordinar as nosas achegas co resto dos socios do proxecto, especialmente no que respecta a tarefas, entregables e fitos.

Que destacarías da situación do sistema municipal de enerxía dos concellos analizados en Galicia? Hai oportunidade para apoiar a transición enerxética limpa?

En Sapiens Energía levamos máis de cinco anos traballando en contornas rurais. O proxecto EC4RURAL volveunos confirmar que cada municipio é único, e que o contexto local depende en gran medida das persoas coas que nos atopamos en cada lugar. Moitos municipios comparten desafíos similares, como infraestruturas enerxéticas obsoletas, baixa densidade de poboación, un alto grao de envellecemento e recursos técnicos e económicos limitados.

Son unha persoa optimista que trata de ver as oportunidades, e hai moitas. Este contexto rural, xunto co coñecemento profundo que adquirimos a través do proxecto, bríndanos oportunidades únicas: fortes vínculos comunitarios, liderado local con vontade de innovar e unha crecente conciencia sobre a necesidade de soberanía enerxética.

Aprendemos facendo, xa que construír unha comunidade enerxética implica crear novas estruturas de gobernanza, redefinir o papel da cidadanía e adaptar a tecnoloxía á realidade rural.

EC4RURAL demostra que, co apoio adecuado e a participación cidadá, as zonas rurais poden liderar a transición enerxética, mellorando non só a resiliencia enerxética, senón tamén fortalecendo a identidade local, a economía e a cohesión social.

Que vos comentan os veciños cando lles explicades que van converterse en “prosumidores”? É un concepto que, de inicio, tenlles que chocar.

En Sapiens, a nosa visión é poñer a enerxía en mans das persoas. Por iso, cando usamos a palabra “prosumidor” e falamos de persoas que producen e consomen a súa propia enerxía, axúdanos a facer visible e tanxible esta visión. Para nós, as persoas non son só beneficiarias, senón participantes activos e motores clave destes procesos.

Ao principio, “prosumidor” pode soar estraño ou pouco familiar, pero a propia palabra resulta útil, xa que combina “produtor” e “consumidor”. Así, cando explicamos que significa que poden xerar e consumir a súa propia electricidade (reducir as súas facturas e participar en decisións colectivas), estamos a darlles ferramentas para que tomen o control da súa enerxía.

Para moitas persoas, é a primeira vez que participan en decisións enerxéticas, deixando de ser consumidores pasivos. Creo que a palabra “prosumidor” reflicte ese papel activo, non pasivo, polo que diría que podemos facer un uso orgulloso deste termo, que cada vez é máis coñecido na sociedade.

Desde a vosa experiencia, a evolución da tecnoloxía, e unha maior accesibilidade, é unha panca para impulsar as Comunidades Enerxéticas Rurais?

A tecnoloxía é necesaria, pero non suficiente. En proxectos como este, enfrontámonos a dous tipos de desafíos: os desafíos técnicos e os desafíos adaptativos. Estes poden abordarse grazas ao coñecemento e a experiencia das organizacións involucradas, así como co apoio de tecnoloxías adecuadas.

A tecnoloxía desempeña un papel clave á hora de axudarnos a afrontar os desafíos non só técnicos, senón tamén adaptativos. Por exemplo, un estudo enerxético realizado con distintas ferramentas tecnolóxicas convértese nunha vía para sensibilizar, xerar comprensión e mesmo involucrar activamente ás persoas no proxecto.

Necesitamos facer un uso adecuado e estratéxico da tecnoloxía.

“O autoconsumo colectivo permite que os proxectos sexan viables mesmo cunha produción solar moderada.”

 

Este proxecto desenvólvese en Estonia e en Galicia, con menos recursos solares cos países mediterráneos, por exemplo. En que medida esta menor cantidade de sol pode ser un obstáculo para a implantación exitosa das CER?

Aínda que o potencial solar sexa menor, isto non debería supoñer un impedimento.

Retomando o punto anterior, o avance tecnolóxico está a permitir que as instalacións sexan cada vez máis eficientes, tanto na xeración como no consumo de enerxía. Ademais, nos últimos anos vimos avances significativos nas tecnoloxías de almacenamento.

A clave está en deseñar instalacións adaptadas ás condicións locais, non só climáticas, e tamén aos patróns de consumo, ao contexto legal, aos valores culturais e ás necesidades das persoas usuarias.

O autoconsumo colectivo permite que os proxectos sexan viables mesmo cunha produción moderada.

Bio

Nerea Soro dirixe a división de comunidades enerxéticas de Sapiens Enerxía, unha cooperativa valenciana comprometida coa transición cara a un modelo enerxético máis xusto e participativo. Desde o seu posto, coordina a participación da cooperativa en proxectos europeos, garantindo que a súa misión -devolver o poder da enerxía ás persoas- siga sendo un eixo transformador do sistema enerxético.

Cunha sólida formación en sostiblidade, experiencia de cliente e xestión de proxectos de impacto social e ambiental, Nerea axuda ás comunidades enerxéticas a acadar o seu pleno potencial, fomentando a súa eficiencia e autonomía. É licenciada en Ciencias Ambientais pola Universidade Autónoma de Madrid e Máster en Dereito Ambiental.